دایره المعارف مصور فضانوردی - کتابی که سال ها بعد از نوستالژی کتاب انسان و فضا، توانستم تهیه کنم - مجله آزمون اول

یکی از جالب ترین کتاب ها، کتاب انسان و فضا، از سری انتشارات نشریه تایم بود که تاریخ بسیار جالبی از فضانوردی را ارائه می کرد. کتاب آن موقع با آن متن و عکس ها و تصویرهای بی نظیر جذاب و رنگی، بسیار برایم جذاب بود. طوری که این کتاب را بارها و بارها امانت گرفتم و هر دفعه یک هفته در منزل نگه داشتم.

کتاب را آرتور سی کلارک با گروهی از نویسندگان نوشته بود و جالب بود که مترجم آن کریم امامی بود. این کتاب در سال 1349 منتشر شده بود.

سطر سطر کتاب را بارها خوانده بودم و پیش خودم فکر می کردم که کمتری کسی است که آن نکات را بداند!

سال ها طول کشید تا به صورت تصادفی کتاب را در یک کتابفروشی کتاب های قدیمی پیدا کردم و ذوق زده خریدمش.

کلا ما تا همین چند سال پیش دایره المعارف های مصور تمام عیار در زمینه های مختلف کم داشتیم. شاید در عصر اینترنت تصور کنیم که کتاب های متنی کافی هستند و وقتی می گردد در اینترنت عکس ها را پیدا کرد، چرا باید پول بابت عکس ها و کاغذ مرغوب باید بدهیم.

اما اگر یک کتاب مصور دلخواه را ورق بزنید، می بینید که تجربه داشتن این کتاب ها و خواندشان، چیزی یگانه است.

در این سال های کتاب های مصور دایره المعارفی زیادی منتشر شده اند. اما هر کدام، یک عیبی داشته اند. مثلا در بعضی از این کتاب ها متن بسیار کم است و کتاب بیشتر به عکس نامه می ماند.

در آن دیگری تصاویر خیلی سرسری انتخاب شده اند و جذاب نیستند و یا اینکه کیفیت چاپ خیلی پایین است. به عبارت دیگر کتاب های مصور دایره المعارفی که هم متن عالی و هم تصاویر و دیاگرام های برتر داشته باشند، خیلی کم هستند.

چند وقت پیش کتاب های مصور این روزهای بازار را ورق می زدم که چشمم خورد به کتاب دایره المعارف مصور فضانوردی و متوجه شدم همین ویژگی هایی که من دوست دارم، دارد.

این کتاب در ایران در سال 1399 منتشر شده. پیش خودم تصور می کردم که نیم قرن بین کتاب محبوب انشان و فضای زمان کودکی ام با این کتاب فاصله افتاده.

عنوان اصلی این کتاب Spaceflight: The Complete Story from Sputnik to Curiosity است و نویسنده آن گایلز اسپارو Giles Sparrow است. لینک کتاب در آمازون

نمونه ای از صفحات کتاب:

کتاب جدید بدون در نظر دریافت قسمت نمایه 311 صفحه دارد و تمام رنگی است و تاریخچه فشرده ای از سودای فضانوردی انسان را از مرحله رؤیاها و افسانه ها تا ماموریت اخیر به دست می دهد.

کتاب هم برای نوجوان ها و هم بزرگسال ها می تواند جالب باشد و چه بسا هدیه دادنش به یک کودک و نوجوان، جهت زندگی او را عوض کند! (البته اگر هنوز کتاب ها در نزد بچه ها کنونی، مثل زمان ما چیزهای اثرگذاری باشند!)

انتشارات سایان این کتاب را با ترجمه ذوالفقار دانشی در 1200 نسخه منتشر نموده است.

مقدمه باز آلدرین برای این کتاب

این راه 60 ساله ادامه دارد

نخستین بار طی مأموریت ماه نوردی آپولو 11 بود که انسان، روی دنیای دیگری گام نهاد. این، برجسته ترین نماد از کلیت برنامه آپولو بود، اما اعتبار حاصل از آن را باید بین افراد بسیاری تقسیم کرد. نخستین فرود انسان بر ماه بدون مشارکت فضانوردانی که در مأموریت های اکتشافی پیشین به فضا سفر نموده بودند، امکان پذیر نبود. برای مثال، پیش از آن که ما بتوانیم نشان دهیم که می توان بر سطح ماه فرود آمد، می بایست دو مأموریت به شدت خطرساز آپولو 8 و آپولو 10 را به مداری گرداگرد ماه می فرستادیم.

واقعیت آن است که وقتی مأموریت آپولو 13 در آستانه خاتمهی فاجعه بار نهاده شد، تازه فهمیدیم که فضانوردان مأموریت های قبلی با چه خطر های فراوانی روبه رو بوده اند. با این حال وقتی با کسی در خصوص ماه گفت وگو می کنم، یکی از نخستین سوال هایی که می پرسد، این است که چند نفر روی ماه راه رفته اند؟ . من هم مجبور می شوم که پاسخ بدهم: 12 نفر؛ اما نباید فراموش کرد که در مجموع، 24 مرد مدار زمین را ترک کردند (فتح الفتوحی که پس از آن هرگز تکرار نشد) و به سوی ماه رفتند.

علاوه بر دیگر فضانوردان، دین بزرگی هم به گردن هزاران مرد و زنی داریم که روی زمین درگیر پروژه بودند. پس از جدایی از ناسا، کوشش نموده ام نقش فعال خود را در آینده کاوش های فضایی ادامه دهم و بعضی از مهندسان پیشگامی که در برنامهی آپولو فعالیت می کردند، کماکان مرا به تداوم این جهت تشویق نموده اند. بیش از 40 سال است که به طرق مختلف در کاوش های فضایی سرنشین دار مشارکت داشته ام. به نوعی می توان گفت که این بازه زمانی تقریبا کل عصر فضا و بخش بزرگی از دوره ای را که در این کتاب به آن پرداخته شده است، می پوشاند. به باور عموم، عصر فضا زمانی شروع شد که اتحاد جماهیر شوروی در 4 اکتبر 1957 میلادی (12 مهر 1336 هجری شمسی)، ماهواره اسپوتنیک 1 را در مدار قرار داد. اگر بخواهم روراست باشم، باید اعتراف کنم که در آن موقع، اسپوتنیک تأثیر بزرگی روی من نگذاشت.

البته من هم دلایل خودم را دارم. در آن موقع، ایالات متحده در اوج جنگ سرد با اتحاد جماهیر شوروی قرار داشت. من به عنوان خلبان نیروی هوایی ایالات متحده، در آلمان غربی مستقر شده بودم و دوره های آموزشی پرواز با جنگنده های تاکتیکی را می گذراندم تا تسلیحات هسته ای را به درون اتحاد جماهیر شوروی بفرستم. اگر تبادل آتش هسته ای سر می گرفت، بعید بود که پایگاهی باقی بماند تا من به آن برگردم. برای من 28 ساله ای که به تازگی خانواده تشکیل داده بودم، این حقیقت هوشیارکننده ای بود. وقتی اسپوتنیک به فضا رفت و علائم رادیویی اش را به زمین مخابره کرد، چیزی فراتر از یک شعبده بازی جذاب به نظرم نمی رسید. وقتی یوری گاگارین در آوریل 1961م. (فروردین 1340 ه. ش) به نخستین انسانی تبدیل شد که به فضا سفر نموده است همه چیز فرق داشت. در آن موقع، شرایط من هم تغییر نموده بود. من در نیمه کار خاتمه نامه دکترا با موضوع روش های خلبانی برای الحاق های فضایی بودم. در آن سال های نخستین عصر فضا، هر اتفاقی به سرعت به پیامد دیگری منتهی می شد.

کمتر از یک ماه پس از بازگشت گاگارین، آلن شپرد پرواز زیرمداری خود را انجام داد و نخستین مسافر آمریکایی فضا لقب گرفت؛ و فقط 20 روز پس از آن بود که رئیس جمهور جان اف. کندی در س خنرانی معروفش، تعهد داد که کشورش تا پیش از خاتمه همان دهه، انسانی را به ماه بفرستد و سالم به زمین بازگرداند. در تمام این مدت، من به ایفای نقش فعال در برنامه فضایی نزدیک و نزدیک تر می شدم.

در خاتمه سال 1962 م. (پاییز 1341ه. ش)، خاتمه نامه دکترا را به خاتمه رسانده بودم و در اکتبر سال بعد (مهر 1342 ه. ش)، دعوت دیک اسلایتن، رئیس ادارهی فضانوردان را برای ورود به برنامه فضانوردی پذیرفتم. تنش بین شرق و غرب کماکان در حد بالایی باقی مانده بود، اما جای هیچ شکی نیست که جنگ سرد، انگیزهی بزرگی برای تسریع توسعهی پرواز های فضایی فراهم نموده بود. ما در شرایطی برنامه های خودمان، مرکوری، جمینی و آپولو را پیگیری می کردیم که می دانستیم شوروی ها هم در حال آموزش دادن به فضانوردان خود برای سفر به فضا هستند و از مهندسان به غایت توانمندی مانند سرطراح شان، سرگئی کارولوف بهره می برند.

با شروع برنامه جمینی، من هم توانستم مطالعات پیشین خود را در خصوص الحاق فضایی به کار بگیرم. کاملا واضح بود که برای فرود روی ماه، به فضاپیمایی متشکل از ماژول های مختلف احتیاج داریم که بتوانند در مدار زمین و گرداگرد ماه، از هم جدا و دوباره به هم متصل ش وند. من در ابداع و توسعهی تکنیک هایی که برای انجام این کار لازم بود، مشارکت داشتم و هم چنین توانستم به یافتن روش های جدید آموزش راهپیمایی فضایی یاری دهم. پس از راهپیمایی فضایی مایکل کالینز در ماموریت جمینی 10، تصمیم بر آن شد که ما فضانوردان باید طی آموزش های زیر آب، تمرین کنیم.

این فرآیند، امروز بخشی اساسی از برنامهی آماده سازی فضانوردان است؛ اما در آن موقع، کاری تازه و بی سابقه بود. من پیش از ورود به ناسا، چند وقتی را به غواصی گذرانده بودم و به همین دلیل، محیط تمرین برای من تازگی نداشت. سال 1966 م. (1345 ه. ش)، زمانی که همراه با جیم الاول س وار بر جمینی 12 به فضا رفتم، توانستم تخصص خود در الحاق فضایی و تجربیات غواصی زیر آب را در عمل به کار بگیرم.

در طول آن مأموریت، ما مانور های الحاق را تمرین کردیم و من سه راهپیمایی فضایی انجام دادم. پس از جمینی نوبت به آپولو رسید. صد البته که در طول این سال ها، مطالب بسیار زیادی در خصوص این برنامه گفته و نوشته شده است. اکنون که به گذشته می نگرم، می بینم که ارزش آپولو نه فقط به خاطر جسارت و موفقیت نهایی آن، که به خاطر حجم بزرگ دستاورد هایی است که در زمانی کوتاه حاصل کردیم (از اعلام هدف گذاری برای سفر به ماه تا نخستین فرود بر سطح ماه، فقط 8 سال طول کشید و هم چنین به خاطر سازگاری و وفق پذیری فراوانی است که از خود نشان دادیم. برای مثال، پس از آتش سوزی فجیع آپولو 1، خیلی سریع خودمان را بازیافتیم و کار را ادامه دادیم. در اینجا دوباره آپولو 8 به ذهن متبادر می گردد.

این نخستین مأموریت سرنشین دار در مدار ماه بود و بنابراین گامی بلند به جلو محسوب می شد؛ اما مجبور بودیم این مأموریت را خیلی زودتر از آنچه در برنامه ریزی های اولیه پیش بینی شده بود، انجام بدهیم؛ زیرا شک برده بودیم که شوروی ها در حال پیشی دریافت از ما هستند و به آستانه انجام مأموریت گردش به دور ماه رسیده اند. وقتی به عقب می نگریم و 60 سال نخست حضور بشر را در فضا مرور می کنیم، بسیار مهم است که فقط از دستاورد هایمان تجلیل نکنیم، بلکه گذشته را به درستی درک کنیم و به وضوح تشخیص دهیم که اشتباهات کجا رخ داده اند تا بتوانیم جهت درستی را برای آینده ترسیم کنیم.

ترویج روحیه سازگاری و وفق پذیری مشابه آنچه در برنامهی آپولو حاکم بود، یکی از مهم ترین کار هایی است که باید حین برنامه ریزی برای آینده به آن توجه داشته باشیم. دو پروژه اصلی ناسا طی چهار دهه اخیر، شاتل های فضایی و ایستگاه فضایی بین المللی بوده است؛ هر دو از نظر فنی شگفت انگیز و حیرت آور، اما به شدت بلندپروازانه و فوق العاده پیچیده اند. به رغم بعضی موفقیت ها، هیچ یک از این دو پروژه نتوانسته اند به تمام انتظاراتی که از آن ها می رفت، جامه عمل بپوشانند. یکی از روش هایی که می توانیم به یاری آن، خودمان را در آینده سازگارتر و وفق پذیرتر بکنیم؛ این است که پروژه های متعددی در دست اجرا داشته باشیم که به شکل موازی پیش بروند.

پروژه اصلی ایالات متحده برای آینده، اوراین است. ما باید بهترین پاسخ ممکن را برای این برنامه ابداع کنیم، زیرا همین برنامه در نهایت، فناوری مورداحتیاج برای بازگشت به ماه را که برای اواسط دهه جدید (2020 /1400) برنامه ریزی شده، در اختیار ما قرار می دهد. به نظر من، پرواز های فضایی را نباید فقط به فضانوردان حرفه ای منحصر کرد. من دوست دارم تا هر اندازه که ممکن است افراد بیشتری در این برنامه ها حضور داشته باشند. از شروع برنامه شاتل به بعد، گستره تور انتخاب خدمه فضایی وسیع تر شده و این، اتفاق مبارکی است که باید ادامه پیدا کند و گسترده تر گردد. ما باید از فرصت هایی مانند آنچه گردشگران فضایی خوانده می گردد، حمایت کنیم؛ هرچند که من ترجیح می دهم از آن ها به مسافران ستارگان یا پروازگران ستاره ای یاد کنم. این کار با کوششی متمرکز برای آموزش مفاهیم فضا به بچه ها و جذاب کردن فضانوردی برای آن ها، شدنی است. هر چه باشد، آموزش، کلید رسیدن به آینده است. امیدوارم که این کتاب بتواند در الهام بخشیدن به نسل بعدی فضانوردان یاری کند و به نحوی سبب گردد که 60 سال بعدی مجاهدت انسان در فضا به اندازه نخستین دوره 60 ساله، غنی، هیجان انگیز، افشاگرانه و موفقیت آمیز باشد.

مجله ستاره: مجله ستاره: اخبار و حواشی ستاره های سینما، فوتبال و استارتاپ ها

وبلاگ خرید: وبلاگ خرید | این سیستم پیشرفته وبلاگدهی برای فروشگاه های اینترنتی است.